Πίσω από τις ακραίες αλλά ευχάριστες επιθετικές γραμμές του αυτοκινήτου, βρισκόταν ο Marcello Gandini, ο κορυφαίος σχεδιαστής, με το ιδιαίτερο πάθος στο συγκεκριμένο στιλ, ο οποίος έχει βάλει την υπογραφή του μεταξύ άλλων σε μοντέλα «σταθμούς», όπως οι Lamborghini Miura και Countach, η Alfa Romeo 33 Carabo και η Lancia Stratos. To Fiat X1/9, μισό αιώνα μετά την παρουσίασή του, κάνει πιο ξεκάθαρο από ποτέ πως είχε έρθει για να φέρει τα πάνω κάτω.
Το ξεκίνημα
Το 1969, το studio Bertone δημιουργούσε το αρχέτυπο Autobianchi Α112. Από το 1972 έως και το 1982 η παραγωγή ξεκινούσε στις εγκαταστάσεις του Bertone και ολοκληρωνόταν στο θρυλικό Lingotto, ενώ από το 1982, χρονιά όπου ο κινητήρας αντικαταστάθηκε με έναν μεγαλύτερο των 1,5 λίτρων, ο Ιταλός καροσερίστας ανέλαβε όλο το «πακέτο» της προετοιμασίας. Το 1972 λοιπόν, ο Gandini θα σχεδίαζε τις κοφτερές ανατρεπτικές γραμμές στο Fiat X1/9, ένα κεντρομήχανο σπορ αυτοκίνητο, που θύμιζε κάτι απο super car.
Τα αναδιπλούμενα φωτιστικά σώματα, ήρθαν να ολοκληρώσουν την σπορ και μινιμαλ εικόνα. Ένα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του Χ1/9 αποτελούσε η αποσπώμενη οροφή του, που μετέτρεπε το μοντέλο από κουπε σε τάργκα. Ο Gandini φρόντισε να υπάρχει αρκετός ελεύθερος χώρος κάτω από το καπό για την τοποθέτηση της οροφής, ενώ πίσω από τον κινητήρα υπήρχε ένας μικρός χώρος αποσκευών.
Μηχανικά – επιδόσεις
Ο κινητήρας σχεδιάστηκε από τον Αουρέλιο Λαμπρέντι, τον διάσημο σχεδιαστή κινητήρων της Ferrari και διέθετε κυλινδοκεφαλή απο αλουμίνιο. Εγκάρσια τοποθετημένος πίσω απο την πλάτη του οδηγού, ο αρχικός 8βάλβιδος σε σειρά, υπερτετράγωνος (86×55,5 mm), τετρακύλινδρος κινητήρας των 1.290κ.εκ., με συμπίεση 8,9:1, με το 32άρι καρμπυρατέρ της Weber, είχε απόδοση 75 ίππων στις 6.000 σ.α.λ και ροπή 9,7 κιλών στις 3.400 σ.α.λ, ενώ προερχόταν αυτούσιος από το Fiat 128. Με το 4άρι σασμάν και τα λίγα 880 κιλά του αμαξώματος, το μικρό σπορ Fiat, έκανε τα 0-100 σε 12,5”, το χιλιόμετρο σε 33,7”, με την τελική του ταχύτητα να αγγίζει τα 175 χλμ/ώρα!
Αυτή η διάταξη του μοτέρ στο κέντρο, εκτός από την καλύτερη κατανομή του βάρους και την πιο σπορ αίσθηση, επέτρεπε τη διατήρηση του πολύ χαμηλού μπροστινού μέρους, το οποίο φιλοξενούσε μόνο το ψυγείο. Ανάμεσα στον κινητήρα και στην αυστηρά διθέσια καμπίνα των επιβατών, οι μηχανικοί βρήκαν χώρο για το ρεζερβουάρ βενζίνης των 48 λίτρων, ολοκληρώνοντας τη συγκέντρωση του βάρους στο κέντρο του οχήματος. Σε συνδυασμό με την ανεξάρτητη ανάρτηση με γόνατα MacPherson μπροστά και πίσω και το σύστημα πέδησης με δίσκους σε όλους τους τροχούς 227 χιλιοστών, δίκαια το Χ1/9 προσδιορίζεται σαν ένα αυθεντικό σπορ μοντέλο.
Στην «αρένα»
Η επιθετική σχεδίαση και τα σπορτίβ χαρακτηριστικά, έκαναν την Fiat με την Abarth να τολμήσουν τη συμμετοχή του μοντέλου σε επιλεγμένους αγώνες, όμως η παρουσία του μοντέλου ιδιωτικά στα 1.300 κυβικά ήταν περιορισμένη και δεν απέδωσε τους αναμενόμενους καρπούς.
Συνοψίζοντας
Τα τελευταία μοντέλα παραγωγής ονομάστηκαν Gran Finale και πωλήθηκαν κατά την περίοδο 1989/1990. Ήταν μια τροποποίηση της ειδικής έκδοσης SE του 1988-1989, με την προσθήκη πίσω αεροτομής και σημάτων gran finale. Με τη συνολική παραγωγή να φτάνει μέχρι το 1989 περίπου τις 150.000 μονάδες, το X1/9 γνώρισε ιδιαίτερη επιτυχία, ειδικότερα ανάμεσα στους νέους, που έψαχναν ένα σβέλτο, χαμηλό, σπορ, «μπάνικο» αυτοκίνητο, με χαμηλό κόστος συντήρησης, ανταλλακτικών και αγοράς.
Χάρη στη δυναμική του εμφάνιση, κατάφερε να συνεχίσει την παράδοση της Fiat στην κατασκευή προσιτών σπορ αυτοκινήτων, που απέναντι στην «πληβεία» τους καταγωγή, αντιπαράθεταν μια εξαιρετικά δυνατή προσωπικότητα.