Με μικρές διαφοροποιήσεις — ανάλογα με τις διεργασίες διύλισης και ανάμειξης που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή — όλοι οι βαθμοί βενζίνης περιέχουν την ίδια ποσότητα χημικής ενέργειας.
Όταν καίγονται, η premium (πολλών οκτανίων) βενζίνη και η απλή, καθώς και όλες οι βαθμίδες ενδιάμεσα, παρέχουν την ίδια ποσότητα θερμικής ενέργειας ή θερμότητας, την οποία ένας κινητήρας χρησιμοποιεί για να παράγει τη ισχύ που κινεί το όχημα.
Ωστόσο, υπάρχει και μια άλλη πλευρά αυτού του ερωτήματος, σημειώνει ο Ahmed Ghoniem, Καθηγητής Μηχανολογίας στο MIT: Πόση από αυτή την ακατέργαστη θερμική ενέργεια μπορεί πραγματικά να μετατρέψει ο κινητήρας σε μηχανική ενέργεια;
«Μπορεί κανείς να υποστηρίξει ότι η χρήση καυσίμων πολλών οκτανίων στο σωστό κινητήρα, οδηγεί τελικά σε περισσότερη μηχανική ισχύ με την ίδια ποσότητα καυσίμου», λέει.
Με άλλα λόγια, τα καύσιμα πολλών οκτανίων, προσφέρουν ένα πλεονέκτημα σε ορισμένα αυτοκίνητα, αλλά όχι σε άλλα.
Επιτρέπουν σε κινητήρες υψηλής απόδοσης, (ιδιαίτερα σε εκείνους με υψηλότερο λόγο συμπίεσης) να καίνε βενζίνη σε υψηλότερες πιέσεις και θερμοκρασίες.
Αυτές οι συνθήκες τη στιγμή της καύσης, δημιουργούν καλύτερη θερμοδυναμική απόδοση, ώστε ένα μεγαλύτερο ποσοστό της θερμικής ενέργειας της βενζίνης να μετατρέπεται σε ισχύ του κινητήρα.
Ο αριθμός των οκτανίων, είναι ένα μέτρο απόδοσης υπό πίεση. Δηλαδή πόσο ομοιόμορφα θα καεί η βενζίνη υπό δύσκολες συνθήκες, όπως μία σκληρή επιτάχυνση.
Ιδανικά, η βενζίνη μέσα στον κύλινδρο ενός κινητήρα καίγεται με τη διάδοση ενός κύματος φλόγας, που προκαλείται από το σπινθήρα του κυλίνδρου. Αυτό, επιτρέπει μια ομαλή μεταφορά ισχύος στον στροφαλοφόρο άξονα του κινητήρα και στους τροχούς του αυτοκινήτου.
Αλλά σε υψηλότερες πιέσεις ή θερμοκρασίες, μικρές ποσότητες βενζίνης μπορούν να αναφλεγούν πρόωρα ή να αυταναφλεγούν, δημιουργώντας έναν χαρακτηριστικό «χτύπο».
Η βενζίνη με υψηλότερο αριθμό οκτανίων, δεν αυταναφλέγεται εύκολα και καίγεται πιο ομοιόμορφα από τα καύσιμα χαμηλότερων οκτανίων σε σκληρές συνθήκες.
Ωστόσο, οι σύγχρονοι κινητήρες με ηλεκτρονικούς αισθητήρες, εμποδίζουν την ανάφλεξη της βενζίνης χαμηλότερων οκτανίων.
Τα καύσιμα υψηλών οκτανίων, εξακολουθούν να προτιμώνται, όταν οι σχεδιαστές θέλουν καλύτερη επιτάχυνση και ισχύ εξόδου και είναι πρόθυμοι να δεχτούν έναν ελαφρώς πιο βαρύ κινητήρα, με υψηλότερα λειτουργικά κόστη.