Μπορεί ένα αεροπλάνο να πετάξει χωρίς τον ένα κινητήρα;

Τα αεροπορικά ταξίδια αποτελούν έναν από τους ασφαλέστερους τρόπους μεταφοράς.

Η Διεθνής Ένωση Αερομεταφορών (IATA) αναφέρει ότι υπήρχαν κατά μέσο όρο μόλις 0,07 θάνατοι επιβατών ανά ένα δισεκατομμύριο μίλια διαδρομής μεταξύ 2000 και 2009. Η ίδια υπηρεσία ανέφερε ότι ο αριθμός των θανάτων που σημειώθηκαν κατά τη μεταφορά με αυτοκίνητο ή μοτοσικλέτα ήταν 100 και 3.000 φορές υψηλότερος, αντίστοιχα, κατά την ίδια περίοδο.

Τα αεροπορικά ατυχήματα επιβατών είναι τόσο σπάνια που αν συμβεί μια συντριβή, γίνεται κεντρικό θέμα παγκοσμίως.

Ο λόγος που αυτές οι πτήσεις είναι τόσο ασφαλείς είναι ότι τα αεροσκάφη σχεδιάζονται με γνώμονα την ασφάλεια. Γι’ αυτό τα επιβατικά αεροσκάφη διαθέτουν συνήθως τουλάχιστον δύο σετ από όλα όσα χρειάζονται για να παραμείνουν στον αέρα: από όργανα και μηχανικά μέρη έως συστήματα υπολογιστών, ακόμη και πιλότους.

Αλλά ένας από τους μεγαλύτερους φόβους πολλών επιβατών είναι: Τι θα συνέβαινε αν ένα αεροπλάνο έχανε ένα από αυτά τα σημαντικά πράγματα, όπως τον κινητήρα; Εξάλλου, αν ένα αεροπλάνο χάσει όλη την ισχύ του κινητήρα, τότε θα συντριβεί, σωστά; Τα καλά νέα είναι ότι αν ένα αεροσκάφος χάσει έναν κινητήρα, μπορεί ακόμα να πετάξει.

Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα είναι ομαλή πτήση.

Αεροπλάνα με έναν κινητήρα; Ναι, μπορούν να πετάξουν!

Τα επιβατικά αεροσκάφη διαθέτουν συνήθως δύο κινητήρες, σαν ένα είδος «ρεζέρβας» σε περίπτωση βλάβης. Αλλά στην πραγματικότητα, τα αεροπλάνα είναι σχεδιασμένα να πετάξουν ακόμα και με έναν κινητήρα!

Πριν πιστοποιηθεί οποιοδήποτε αεροσκάφος με δύο κινητήρες, πρέπει να αποδείξει ότι μπορεί να απογειωθεί, να ανέβει σε ασφαλές ύψος, να δώσει χρόνο στους πιλότους να αξιολογήσουν την κατάσταση και να προσγειωθεί με ασφάλεια – όλα αυτά μόνο με έναν κινητήρα.

Φυσικά, αν ένα αεροπλάνο χάσει έναν κινητήρα κατά τη διάρκεια της πτήσης, τότε αναπόφευκτα θα επηρεαστεί η απόδοσή του. Ίσως να μην μπορεί να πετάξει τόσο ψηλά ή τόσο γρήγορα, και πιθανότατα θα πρέπει να εκτραπεί προς το πλησιέστερο αεροδρόμιο. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι το αεροσκάφος θα πέσει από τον ουρανό αν χάσει έναν κινητήρα.

Υπάρχουν πολλά δημοφιλή μονοκινητήρια αεροσκάφη που λειτουργούν άψογα με έναν κινητήρα. Ωστόσο, οι αεροπορικές εταιρείες τείνουν να σχεδιάζουν αεροσκάφη με διπλούς κινητήρες για να υπάρχει εφεδρικός σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.

Ακόμα πιο εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι ένα αεροπλάνο μπορεί να πετάξει ακόμα κι αν χάσει και τους δύο κινητήρες.

Για παράδειγμα, το 2009, η πτήση 1549 της US Airways κατευθυνόταν προς το LaGuardia όταν αναγκάστηκε να προσγειωθεί στον ποταμό Hudson αφού οι κινητήρες σταμάτησαν (ενδιαφέρον γεγονός: αυτό συνέβη επειδή συγκρούστηκε με πουλιά στα 400 πόδια).

Αν βρίσκεστε σε μεγαλύτερα υψόμετρα, μπορείτε ακόμα να πετάξετε προς τα κάτω με ασφάλεια στα περισσότερα αεροσκάφη. Για παράδειγμα, το Air Canada 143 έμεινε από καύσιμα στα 41.000 πόδια, αλλά κατάφερε να προσγειωθεί με ασφάλεια σε μια παλιά αεροπορική βάση στο Gimli του Καναδά, που απείχε περίπου 160 χιλιόμετρα από το σημείο όπου έχασε όλη την ισχύ του.

Αεροπλάνα με τέσσερις κινητήρες: Ένα κομμάτι της ιστορίας της αεροπορίας

Τα πρώτα δημοφιλή jet αεροσκάφη, όπως το Boeing 707 και το DC-8, είχαν τέσσερις κινητήρες. Αυτό συνέβαινε επειδή οι jet κινητήρες της δεκαετίας του 1950 δεν ήταν τόσο ισχυροί και αξιόπιστοι όσο οι σημερινοί. Η λογική ήταν ότι ακόμα κι αν έχανε ένα κινητήρα, το αεροσκάφος θα μπορούσε να φτάσει με ασφάλεια στον προορισμό του χάρη στα υπόλοιπα τρία.

Λόγω αυτής της «εφεδρείας» κινητήρων, τα ατυχήματα με αεροσκάφη εκείνη την εποχή ήταν εξίσου σπάνια όσο και σήμερα. Στην πραγματικότητα, στις Η.Π.Α. το 1959, υπήρχαν μόνο 40 θανατηφόρα ατυχήματα ανά εκατομμύριο απογειώσεις, με τον αριθμό να μειώνεται σε μόλις δύο ατυχήματα ανά εκατομμύριο απογειώσεις μετά από 10 χρόνια. Σήμερα, αυτός ο αριθμός έχει πέσει κάτω από τα 0,1 θανατηφόρα ατυχήματα ανά εκατομμύριο πτήσεων.

Ενώ οι τέσσερις κινητήρες πρόσφεραν ένα καλό περιθώριο ασφάλειας για τους αερομεταφορείς, το να διαθέτει ένα αεροσκάφος τρεις ή περισσότερους jet κινητήρες σημαίνει ότι καίει πολύ καύσιμο. Οι εξελίξεις στην τεχνολογία των κινητήρων έχουν κάνει τα jet αεροσκάφη πολύ πιο αξιόπιστα σήμερα, πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχει λιγότερη πιθανότητα ένα αεροσκάφος με δύο κινητήρες να χάσει εντελώς ισχύ κατά τη διάρκεια της πτήσης. Ωστόσο, οι αρχές έπρεπε να διασφαλίσουν την ασφάλεια των επιβατών, έτσι το 1985 εισήγαγαν τις οδηγίες ETOPS (Εκτεταμένες Επιχειρήσεις με Δίδυμο Κινητήρα) για τα δίμηνα jet αεροσκάφη.

ETOPS: Οι κανονισμοί διασφαλίζουν ότι τα αεροσκάφη παραμένουν σε κοντινή απόσταση ακόμα κι αν χάσουν έναν κινητήρα.

Οι κανονισμοί ETOPS συμβάλλουν στην ασφάλεια των πτήσεων με αεροσκάφη δύο κινητήρων, απαιτώντας αυτά να βρίσκονται πάντα σε μια συγκεκριμένη χρονική απόσταση από ένα κατάλληλο αεροδρόμιο εκτροπής. Έτσι, σε περίπτωση απώλειας ενός κινητήρα, το αεροπλάνο μπορεί να εκτραπεί με ασφάλεια σε άλλο εφεδρικό αεροδρόμιο.

Η «Trans World Airlines» (TWA) ήταν η πρώτη αεροπορική εταιρεία που έλαβε πιστοποίηση ETOPS 120 το 1985. Με αυτήν την πιστοποίηση, η TWA μπόρεσε να χρησιμοποιήσει ένα Boeing 767 για να πετάξει από τη Βοστώνη στο Παρίσι. Επειδή αυτό το αεροσκάφος είχε δύο λιγότερους κινητήρες από το Boeing 747 και έναν λιγότερο από το McDonnell Douglas DC-10, η λειτουργία του ήταν οικονομικότερη, επιτρέποντας στην εταιρεία να πετάξει ένα μικρότερο αεροσκάφος σε μικρότερους προορισμούς.

Οι περαιτέρω βελτιώσεις οδήγησαν στην πιστοποίηση ETOPS 180, με το Boeing 777 να γίνεται το πρώτο αεροσκάφος που την έλαβε μόλις μπήκε σε υπηρεσία με τις αεροπορικές εταιρείες το 1990.

Το 2009, το επιβατικό αεροσκάφος Airbus A330 ήταν το πρώτο που έλαβε πιστοποίηση ETOPS 240, πράγμα που σημαίνει ότι οι διαδρομές του μπορούν να πραγματοποιηθούν σε απόσταση μέχρι και τεσσάρων ωρών από το πλησιέστερο αεροδρόμιο.

Σήμερα, η υψηλότερη πιστοποίηση ETOPS είναι η ETOPS 370. Αυτό σημαίνει ότι τα αεροσκάφη μπορούν να πετάξουν σε διαδρομές που απέχουν έως και έξι ώρες και δέκα λεπτά από το πλησιέστερο κατάλληλο αεροδρόμιο, επιτρέποντάς τους να ακολουθήσουν πιο άμεση διαδρομή και να διασχίσουν απέραντους ωκεανούς.

Τι συμβαίνει όταν χαλάσει κινητήρας σε ένα αεροπλάνο;

Παρόλο που οι jet κινητήρες έχουν γίνει τόσο αξιόπιστοι που τα αεροσκάφη μπορούν πλέον να πετάξουν ακόμα κι αν χάσουν έναν κινητήρα, μια βλάβη κινητήρα εξακολουθεί να αποτελεί σοβαρή ανησυχία για τους πιλότους. Για τους πιλότους υπάρχουν βήματα που πρέπει να ακολουθήσουν σε περίπτωση βλάβης κινητήρα και εξασκούνται τόσο πολύ κατά την εκπαίδευση που μπορούν να τα κάνουν και από μνήμης.

Στην πραγματικότητα, οι πιλότοι των αεροπορικών εταιρειών πρέπει να υποβάλλονται σε ετήσιους ή εξαμηνιαίους ελέγχους, στους οποίους εκτελούν την διαδικασία αποκατάστασης βλάβης κινητήρα ως μία από τις κύριες εργασίες που απαιτούνται για την ανανέωση των αδειών τους και την απόδειξη ότι μπορούν να ενεργήσουν με ασφάλεια ως πιλότοι σε εμπορική πτήση επιβατών.

Εάν συμβεί βλάβη κινητήρα, τα πρώτα βήματα που κάνει ένας πιλότος είναι: να πετάξει (aviate), να πλοηγηθεί (navigate) και να επικοινωνήσει (communicate). Αυτό σημαίνει ότι πρέπει πρώτα να επικεντρωθεί στο να πετάξει το αεροπλάνο. Αυτό περιλαμβάνει την φυσική σταθεροποίηση του αεροσκάφους ώστε να μπορέσει να αντιμετωπίσει το πρόβλημα και στη συνέχεια να προσπαθήσει να επανεκκινήσει τον κινητήρα. Από εκεί, θα πλοηγηθεί προς το καθορισμένο αεροδρόμιο εκτροπής και στη συνέχεια θα ενημερώσει τον έλεγχο εναέριας κυκλοφορίας για το τι συμβαίνει και ποιο είναι το σχέδιο.

Αυτός ο συνδυασμός της αξιοπιστίας των κινητήρων, της εκπαίδευσης των πιλότων και της υποστήριξης από το έδαφος έχει κάνει τις εμπορικές πτήσεις τόσο ασφαλείς που τα αεροσκάφη μπορούν πλέον να διανύουν μεγάλες αποστάσεις με μόλις δύο κινητήρες. Και, στην περίπτωση που σπάνια συμβεί να χάσει ένα κινητήρα ένα αεροπλάνο, μπορεί να συνεχίσει να πετάει με ασφάλεια προς το πλησιέστερο αεροδρόμιο που μπορεί να το υποδεχθεί.