Τοξική σκόνη ελαστικών: Τί προκαλεί στην υγεία μας

Η ρύπανση από τα μικροπλαστικά είναι ένα πρόβλημα που, αν αγνοήσουμε, ενδέχεται να έχει καταστροφικές συνέπειες. Σκεφθείτε μόνο τον τρόπο με τον οποίο τα καθημερινά αντικείμενα της ζωής μας – από τα ρούχα που φοράμε μέχρι τα αυτοκίνητα που οδηγούμε – αποβάλλουν μικροσκοπικά πλαστικά θραύσματα.

Το 78% των μικροπλαστικών που καταλήγουν στη θάλασσα προέρχεται από ελαστικά, σύμφωνα με έκθεση του Pew Charitable Trust για το 2020. Τα ελαστικά των αυτοκινήτων αποτελούνται κατά 24% από συνθετικό καουτσούκ – μια παραλλαγή πλαστικού που κατασκευάζεται με τη χρήση υποπροϊόντων πετρελαίου- το οποίο διασπάται ενώ τα οχήματα κινούνται.

Φαίνεται να υπάρχει αυξανόμενη επιστημονική ανησυχία σχετικά με το «χημικό κοκτέιλ» που περιέχεται σε αυτά, και που περιλαμβάνει επίσης βαρέα μέταλλα όπως χαλκό, μόλυβδο και ψευδάργυρο.

Τι ζημιά μπορεί να προκαλέσουν τα ελαστικά των αυτοκινήτων στο περιβάλλον;

Ένας μαζικός θάνατος σολομών στη δυτική ακτή των ΗΠΑ πριν από δύο δεκαετίες ήταν ένα από τα πρώτα σημάδια των περιβαλλοντικών κινδύνων που εγκυμονούν τα ελαστικά.

Το 2020, οι ερευνητές διαπίστωσαν τελικά ότι οι θάνατοι οφείλονταν σε μια χημική ουσία που ονομάζεται 6PPD, η οποία προστίθεται στα ελαστικά για να τα εμποδίζει να ραγίσουν. Όταν εκτίθεται στο όζον σε επίπεδο εδάφους, το 6PPD μετατρέπεται σε πολλές άλλες χημικές ουσίες – συμπεριλαμβανομένης μιας ένωσης που βρέθηκε ότι είναι άκρως τοξική για πολλά είδη ψαριών.

Συνολικά, το καουτσούκ των ελαστικών περιέχει περισσότερες από 400 χημικές ουσίες και ενώσεις, πολλές από τις οποίες είναι καρκινογόνες.

Πόσο μεγάλο πρόβλημα είναι η σκόνη των ελαστικών;

Τα ήδη γνωστά στατιστικά στοιχεία σοκάρουν. Σχεδόν 2 δισεκατομμύρια ελαστικά κατασκευάζονται σε όλο τον κόσμο ετησίως.

Η Emissions Analytics αναφέρει ότι τα τέσσερα ελαστικά ενός αυτοκινήτου εκπέμπουν 1 τρισεκατομμύριο υπερλεπτά σωματίδια ανά χιλιόμετρο οδήγησης.

Τα σωματίδια αυτά είναι τόσο μικροσκοπικά που μπορούν να περάσουν μέσω του πνευμονικού ιστού στην κυκλοφορία του αίματος και να διασχίσουν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, με μια σειρά από ανησυχητικές επιπτώσεις στην υγεία.

Μελέτη δείχνει ότι οι εκπομπές PM 2.5 και PM 10 από ελαστικά και φρένα υπερβαίνουν κατά πολύ την ποσότητα των εκπομπών από τις εξατμίσεις των αυτοκινήτων στην Καλιφόρνια, για παράδειγμα. 

Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της ρύπανσης; 

Η αντιμετώπιση αυτής της ρύπανσης απαιτεί ένα συνδυασμό έρευνας και βούλησης σε ρυθμιστικό επίπεδο.

Από την πλευρά τους, οι ερευνητές δοκίμασαν τη χρήση πικραλίδων – οι οποίες παράγουν ένα είδος καουτσούκ – και ελαίου σόγιας για να αυξήσουν το «φυσικό καουτσούκ» των ελαστικών.

Η Continental Tire Company, προωθεί αυτή τη λύση κατασκευάζοντας ελαστικά ποδηλάτων από ρίζες πικραλίδας, τα οποία εκπέμπουν 25% λιγότερες καρκινογόνες ενώσεις, αλλά εξακολουθούν να απαιτούν προβληματικά πρόσθετα.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η νεοσύστατη εταιρεία καθαρής τεχνολογίας The Tyre Collective έχει πρωτοπορήσει με μια συσκευή που τοποθετείται σε κάθε ελαστικό. Χρησιμοποιεί την ηλεκτροστατική και τη ροή του αέρα ενός περιστρεφόμενου τροχού για να συλλέγει τη σκόνη των ελαστικών κατά την παραγωγή της.

Μόλις συλλεχθούν τα σωματίδια, μπορούν να ανακυκλωθούν σε ένα διαφορετικό είδος καουτσούκ με ποικίλες εφαρμογές, όπως νέα ελαστικά.

Πέραν αυτών των προσπαθειών όμως, απαιτείται αυστηρότερη νομοθεσία.

Στην ΕΕ, οι νέοι κανόνες «Euro 7» που θα τεθούν σε ισχύ από το 2025 θα είναι τα πρώτα πρότυπα εκπομπών ρύπων στον κόσμο που θα θέτουν όρια για τις εκπομπές σωματιδίων από τα φρένα και τις εκπομπές μικροπλαστικών από τα ελαστικά.

Τα πρότυπα αυτά θα ισχύουν και για τα ηλεκτρικά οχήματα, τα οποία τείνουν να παράγουν περισσότερες εκπομπές από τα ελαστικά λόγω του μεγαλύτερου βάρους τους.