Το παράδειγμα του Ταλίν: στροφή στο ποδήλατο και στο λεωφορείο

Τα μέσα μαζικής μεταφοράς δεν έρχονται από το πουθενά. Στην πρωτεύουσα της Εσθονίας, το Ταλίν, οι ιστορικές καταβολές είναι εμφανείς, καθώς τα λεωφορεία εξακολουθούν να κινούνται σε μεγάλους, ευθύγραμμους δρόμους που σχεδιάστηκαν κατά τη σοβιετική εποχή, όταν η πόλη χωριζόταν σε καθορισμένες περιοχές.

Οι διαδρομές που αρχικά σχεδιάστηκαν για να μεταφέρουν τους εργάτες στα σπίτια τους από τα εργοστάσια χρειάζονται ξεκάθαρα επανασχεδιασμό. Και οι πολιτικοί της πόλης έχουν μερικές έξυπνες ιδέες για το πώς να εξυπηρετήσουν καλύτερα τους κατοίκους.

Αποτελώντας μια πολιτική απόφαση που ελήφθη για να μειώσει το κόστος ζωής των πολιτών, οι δημόσιες συγκοινωνίες στο Ταλίν είναι δωρεάν από το 2013. Τα περιβαλλοντικά κίνητρα τέθηκαν σε δεύτερη μοίρα, αλλά καθώς όλο και περισσότερες περιοχές προσπαθούν να απαλλαγούν από τον άνθρακα με αυτόν τον τρόπο, το Ταλίν έγινε ξαφνικά ο Ευρωπαίος πρωτοπόρος της καινοτομίας.
Και παρά το γεγονός ότι το Ταλίν ανακηρύχτηκε το 2023 η «Πράσινη Πρωτεύουσα της Ευρώπης» κάθε άλλο παρά επαναπαύεται στις δάφνες του όσον αφορά τις καθαρές μεταφορές καθώς και άλλες πτυχές της αστικής ζωής. Ας δούμε τί κατάφερε.

Είχε επιτυχία η δωρεάν δημόσια συγκοινωνία στο Ταλίν;

Μια δεκαετία μετά, οι Ταλινέζοι έχουν συνηθίσει στην ιδέα ότι με τους φόρους τους πληρώνουν για τα λεωφορεία, τα τραμ, τα τρόλεϊ και τα τρένα της πόλης. Ένα ενιαίο πάσο εν είδει «πράσινης κάρτας» κάνει τα πράγματα απλά. Ωστόσο, ο δρόμος δεν είναι στρωμένος με ροδοπέταλα με τα επίσημα στοιχεία να δείχνουν αύξηση των μετακινήσεων μόλις κατά 6,5% το 2013, με μικρές μόνο αυξομειώσεις κατά τα έτη έως το 2019.

«Η δωρεάν δημόσια συγκοινωνία δεν είναι πανάκεια, ούτε και η λύση σε όλα τα προβλήματα», λέει ο αντιδήμαρχος του Ταλίν, Vladimir Svet. «Αν και επρόκειτο για ένα επαναστατικό βήμα, εν τούτοις η δημιουργία μιας πραγματικά ελκυστικής εναλλακτικής λύσης έναντι των αυτοκινήτων απαιτεί περισσότερη δουλειά. Χρειάζεται να σκεφθούμε επίσης την ανάπτυξη του δικτύου και την υποδομή των πεζών που συνδέεται με την υποδομή των μέσων μαζικής μεταφοράς».

Πώς σχεδιάζεις ένα σωστό δίκτυο δημόσιων μεταφορών;

«Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για εμάς είναι να δημιουργήσουμε ένα πιο αποτελεσματικό δίκτυο δημόσιων μεταφορών, χωρίς όμως να χάσουμε ανθρώπους που είναι συναισθηματικά συνδεδεμένοι με τις γραμμές τις οποίες χρησιμοποιούσαν για ίσως 50 χρόνια» προσθέτει.

Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε μια περιορισμένη σχέση με το δίκτυο μεταφορών της πόλης μας – δίνοντας έμφαση κυρίως στο χρόνο που χρειάζεται για να πάμε από το σημείο Α στο σημείο Β. Δεν μας ενδιαφέρει απαραίτητα η ευρύτερη εικόνα.

«Είναι δύσκολο να δημιουργηθεί ένα σύστημα συγκοινωνιών όπου οι άνθρωποι εμπιστεύονται ότι οι αποφάσεις λαμβάνονται προς το συμφέρον τους», προσθέτει ο Svet. Την ίδια στιγμή, η πόλη έχει να αντιμετωπίσει συμπεριφορές που διαμορφώθηκαν κατά την άνοδο και την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης. «Επειδή η ιδιοκτησία αυτοκινήτων ήταν περιορισμένη (μέχρι η Εσθονία να ανακτήσει την ανεξαρτησία της το 1991), θεωρήθηκε σύμβολο κύρους, οπότε έχουμε να καταπολεμήσουμε λίγο αυτή την αντίληψη», λέει ο επικεφαλής του τμήματος πολεοδομίας του Ταλίν Kaidi Põldoja.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η Εσθονία έχει το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό επιβατικών αυτοκινήτων ηλικίας άνω των 20 ετών στην ΕΕ (33,2%, μετά την Πολωνία). Η κυβέρνηση επιδιώκει να επιβάλει φόρο επί των αυτοκινήτων το επόμενο έτος, ο οποίος θα ωθήσει τους πολίτες να προτιμήσουν λιγότερο ρυπογόνα μοντέλα.

Αυτο-οδηγούμενα λεωφορεία

Η κοινωνική αλλαγή απαιτεί χρόνο, αλλά το επιχειρηματικό πνεύμα της Εσθονίας είναι μέγας κινητήριος μοχλός. Τον Σεπτέμβριο, οι Ταλινέζοι είχαν την ευκαιρία να απολαύσουν μια δωρεάν υπηρεσία αυτοκινούμενων ηλεκτρικών λεωφορείων στην περιοχή Kadriorg, σχεδιασμένη από την εταιρεία αυτόνομων οχημάτων Auve Tech OÜ. Η ιδέα είναι ότι θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως «λεωφορείο τελικού προορισμού» μεταφέροντας επιβάτες σε πιο απομακρυσμένα χωριά όπου ένα μεγαλύτερο λεωφορείο δεν θα είχε νόημα.

Bikeep: οικολογική καινοτομία

Ο Kristjan Lind, διευθύνων σύμβουλος και συνιδρυτής της Bikeep – η οποία παρέχει ασφαλή δημόσιο χώρο στάθμευσης ποδηλάτων – πιστώνει εν μέρει το επιχειρηματικό περιβάλλον της Εσθονίας για την επιτυχία της εταιρείας του. «Οι Εσθονοί έχουν πλέον ισχυρότερο κίνητρο να αναπτύξουν τη χώρα τους σε κάτι μεγάλο, επειδή τρέφουν πολύ ισχυρά συναισθήματα για τη χώρα τους», δηλώνει ο Lind. Μετά την ανάκτηση της ανεξαρτησίας, υπήρχε μια γενική επιθυμία να καλύψουν το χαμένο έδαφος και μάλιστα με έναν νέο και καινοτόμο τρόπο.

Παρέχοντας ένα εύχρηστο και ασφαλές σύστημα στάθμευσης ποδηλάτων, το Bikeep του Kristjan Lind δίνει κίνητρα για μεγαλύτερη χρήση του ποδηλάτου στο Ταλίν και σε άλλες πόλεις.